Rano pojechaliśmy dalej, do naszego głównego celu, czyli do Bornego Sulinowa. Pobyt zaplanowałem na leżącym nad jeziorem Pile campingu „Generalskim” GPS 53.590508, 16.541384. Po dotarciu na miejsce okazało się, że camping nie jest jeszcze czynny. Dobrze że na miejscu przebywał właściciel, którego przekonałem aby nas przyjął. W sumie to dobrze na tym wyszliśmy, bo na campingu byliśmy sami. Musiałem oczywiście dowiedzieć się skąd nazwa „generalski”. Okazało się, że teren obecnego kempingu to byłe ogrody, przynależne do, znajdującej się powyżej campingu, byłej willi gen Dubynina, ówczesnego dowódcy wojsk radzieckich stacjonujących w Bornym Sulinowie.
Camping „Generalski”
Widok z campingu na jezioro Pile
W Bornym Sulinowie znajduje się kilka tras ciekawych tras rowerowych, w tym trasy prowadzące przez tereny byłego poligonu wojsk radzieckich. My zaliczyliśmy kilka z nich i muszę stwierdzić, że czynny wypoczynek na tych trasach jest przedni.
Najpierw pojechaliśmy trasą „Przez Wrzosowiska Kłomińskie” czyli wrzosowy rezerwat „Diabelskie pustacie”. Rozległe tereny porośnięte wrzosem robią świetne wrażenie, lecz z roku na rok teren ten jest co raz bardziej porośnięty samosiejącym się lasem. Z pewnością za kilka lat po tak wielkich połaciach wrzosu pozostaną tylko wspomnienia, więc im szybciej się tam wybierzecie, tym większa szansa na świetne doznania wzrokowe. Ponieważ na kwitnienie wrzosów było za wcześnie, aby pokazać piękno tego miejsca posłużę się zdjęciami z internetu.
Dla zmęczonych podróżników Lasy Państwowe stworzyły miejsca odpoczynku, z których nie omieszkaliśmy skorzystać.
Po drodze natrafiliśmy na cmentarz wojenny obozu Stalag 302. Na powierzchni pół hektara leży ok. 10 tys. żołnierzy. W większości leżą tu żołnierze Armii Czerwonej różnych narodowości.
Przed końcem wycieczki „zaliczyliśmy” jeszcze tamę na rzece Piławie.
i po przejechaniu 32 kilometrów powróciliśmy do naszej bazy nad jeziorem Pile.
W następnym dniu pojechaliśmy 30 km szlakiem pt. Kraina odwróconego krzyża”
Szlak przebiega przez zalesione tereny poradzieckiego poligonu. Dwukrotnie przecina nurt rzeki Piławy. Przemierza dwie krzyżujące się polodowcowe rynny wypełnione wodami pięciu jezior: Nobliny (Niewlino), Kortkowo, Młynówek (Urok), Płyćwia (Jeziorno) i Szepc. Krzyż utworzony przez ciąg jezior jest zorientowany z północy na południe i dlatego ma odwrócony kształt.
Odpoczynek na szlaku i poranna kawka przygotowywana przez autora relacji
Jedno z jezior na szlaku
Po dwóch dniach intensywnego kręcenia postanowiliśmy nieco odpocząć i obejrzeć samo miasto. Borne Sulinowo położone jest nad jeziorem Pile. W latach 30. XX wieku na miejscu wsi Lipie (niem. Linde) zbudowano garnizon wojskowy. W 1945 przejęła go Armia Czerwona i użytkowała do października 1992. W tym okresie miasto było wyłączone spod administracji polskiej. 5 czerwca 1993 nastąpiło uroczyste otwarcie miasta, a 1 października Borne Sulinowo otrzymało prawa miejskie. W garnizonie Borne Sulinowo ( niem. Groß Born) stacjonowały jednostki dywizji pancernej Heinza Guderiana przed atakiem na Polskę w 1939. Na poligonie ćwiczyły też oddziały Afrika Korps dowodzone przez gen. Rommla (drugim poligonem Afrika Korps była Pustynia Błędowska). Obecnie jest to miasto- ogród z kolorowymi budynkami i dużą ilością zieleni. Przez miasto wyznaczono ścieżkę turystyczno-spacerową przy której znajdują się warte obejrzenia obiekty.
Urząd Miejski w Bornem Sulinowie. Zarówno w okresie niemieckim, jak i radzieckim znajdowała się tu siedziba dowództwa garnizonu. Od 1997 budynek pełni funkcje ratusza.
Skwer przed Urzędem Miejskim. Poprzednio był wykorzystywany jako plac apelowy i miejsce przeglądu wojsk
Willa gen. Dubynina. Zbudowana została w latach trzydziestych XX w. dla niemieckiego komendanta garnizonu Borne-Sulinowo. Po wojnie spełniała funkcję hotelu dla wyższych oficerów radzieckich. Willa była okresową siedzibą gen. Wiktora Dubynina – przedostatniego dowódcy stacjonującej w Polsce Północnej Grupy Wojsk Armii Radzieckiej.
Zabytkowy czołg T-34 przed przewieziony do Bornego Sulinowa z Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie
Dom Oficera. Duży budynek o ciekawej architekturze położony nad jeziorem Pile. Wybudowany przez Niemców w latach 1935–1936 pełnił funkcje reprezentacyjne. Było tu kasyno oficerskie, wykwintna restauracja oraz olbrzymia sala koncertowa mogąca pomieścić około tysiąca widzów. W okresie radzieckim mieścił się tu Garnizonowy Dom Oficera z salą taneczną, szkołą muzyczną, biblioteką, salą kinową, salą koncertową i restauracją. 1 lutego 2010 w Domu Oficera wybuchł pożar, który strawił m.in. salę koncertową i wiele innych pomieszczeń.
Cmentarz Żołnierzy Północnej Grupy Wojsk Federacji Rosyjskiej i Członków Ich Rodzin w Bornem Sulinowie. Powstał w 1945 roku, po założeniu radzieckiej bazy wojskowej w Bornem Sulinowie. Spoczywają tu sowieccy żołnierze i cywilni pracownicy tajnej radzieckiej bazy wojskowej oraz członkowie ich rodzin. Najbardziej charakterystycznym punktem na cmentarzu jest grób Iwana Paddubnego. Na grobie znajduje się okazały obelisk przedstawiający zwrócona w górę, w geście triumfu, pepeszę.
Dla nieznających języka rosyjskiego informacja, że napis „неизвестный» oznacza „nieznany”.
Muzeum Militarnej Historii w Bornem Sulinowie. Muzeum posiada unikatową kolekcję pojazdów militarnych, które są w pełni sprawne i których możliwości są prezentowane podczas dynamicznych pokazów. Okazja do zobaczenia pojazdów w ruchu są coroczne zloty pojazdów militarnych odbywające się zazwyczaj w połowie sierpnia.
ZS1 Goździk. Radziecka, pływająca, powojenna haubica samobieżna, kaliber 122 mm. Z ros. „Gwozdika”. Konstrukcja pojazdu została oparta na pływającym czołgu PT-76. Podwozie wzorowane było na opancerzonym transporterze MTLB. Prototyp powstał w 1967 roku. Produkcja odbywała się na terenie Związku Radzieckiego, Polski i Bułgarii. 261 Goździk sprawdziła się w zadaniach bojowych w Czeczeni i w Iraku. Potrafiła przewozić 40 sztuk amunicji, w trakcie pływania 30. Oznaczenie NATO – M1974.
BWP-1 Z ros. Bojewaja Maszyna Piechoty. Pojazd charakteryzuje się wyjątkową mobilnością i jakością uzbrojenia. Po raz pierwszy wyszedł na rynek w 1967 roku.
Ural 4320. Samochód ciężarowy produkcji ZSRR, wypuszczony na rynek w 1978 roku. Jest ulepszeniem modelu Ural375D. Do jego zadań należą między innymi: transport ludzi i sprzętu, czy też służenie za platformę dla wyrzutni rakietowej BM-21 Grad. Funkcjonował w Armii Czerwonej, a dziś wykorzystywany jest w Siłach Zbrojnych Federacji Radzieckiej.
Inne eksponaty
Czołg T-34 “Rudy 102. Czołg, który w popkulturze stał się sławny dzięki serialowi „Czterej pancerni i pies” to w rzeczywistość T-34 – model czołgu produkcji radzieckiej. Stanowił podstawę uzbrojenia Armii Czerwonej w latach 1941-1945. Charakteryzował się sporą siłą ognia i grubym pancerzem. Czołg stale modernizowano. Dwuosobowa wieża sprawiała, że dowódca stawał się działonowym.
